Author: Wojciech Kaszubski

Relacje o ostatnich latach życia Griffitha są sprzeczne. Jedni opisują go jako alkoholika, który stoczył się na dno i wegetował w jakimś nędznym hotelu (np. Ezra Goodman w „The Fifty Years of Decline and Fali of Hollywood”, 1961), inni (jego biograf – agent, reklamowy Seymour Stern czy szef Paramountu Adolph Zukor), że powodziło mu się nieźle, nawet całkiem dobrze, bo zapewnił sobie w odpowiednim czasie dożywocie — 30 tysięcy doi. rocznie. Wszyscy jednak przyznają, że…

Pięknie opisuje swe spotkanie z Griffithem kilka lat później w Londynie René Clair („Po namyśle”, 1950): „Nadszedł wieczór i właśnie kończyliśmy obiad w rogu wielkiej pustej sali, której cała długość dzieliła nas od drzwi wychodzących na opustoszałą ulicę. Nagle drzwi się otworzyły. Z ciemności wynurzył się jakiś człowiek podszedł do baru znajdującego się nie opodal wejścia. Oparł się o ladę w sposób charakterystyczny dla samotnych klientów. Kiedy odwrócił w naszym kierunku swą twarz, na którą padało światło…

Pech jednak chciał, że podczas pracy nad tym filmem reżyser nie czuł się dobrze, poza tym wyprowadzały go z równowagi nieustanne targi z wytwórnią o scenariusz następnego filmu, w końcu zaniemógł i natychmiast po zakończeniu zdjęć udał się na wypoczynek. Montażem zajął się supervisor z ramienia producenta, John W. Considine. Toteż gdy Griffith powrócił, gotowy film był już po pierwszych przeglądach. Temu zapewne przypisać należy fragmentaryczność obfitej, naładowanej historycznymi wydarzeniami, fabuły, w której jednak znalazło…

Film Troski szatana był zręcznie zrobioną komedią typu „sophisticated”, miał kilka doskonale wyreżyserowanych sekwencji, a w dziedzinie techniki zdjęciowej (operator Harry Fishback) rewelacją było użycie obiektywów o wielkiej głębi ostrości oraz dekoracji z sufitami; pod tym względem film Griffitha był prekursorem zarówno Obywatela Kane, jak i Hamleta Olivrera. Griffithowi nie udało się przeprowadzić do końca wszystkich swoich koncepcji, gdyż szefowie Paramountu postanowili mu film odebrać i dać do przemontowania komu innemu. Ale stempel mistrza pozostał…

Teoria „utraty kontaktu z publicznością” nie wytrzymuje też krytyki, gdy się zważy, że film Troski szatana (The Sorróws of Satan), z takimi ulubieńcami ówczesnej publiczności, jak Carol Dempster, Ricardo Cortez, Adol- phe Menjou i Lya de Putti, należy do najbardziej kasowych filmów 1926 roku. Tymczasem Paramount powitał pozyskanie Griffitha w tymże roku całostronicowymi płatnymi artykułami, jak np. ten w czasopiśmie „Photoplay” (1926): „Nadchodzi taka chwila w życiu każdego wielkiego artysty, gdy jest wolny od trosk i…

Rok 1925 jest dla Griffitha przełomowy. Przejście z United Artists do Paramountu pociąga za sobą różnorakie konsekwencje. „Griffith przestaje być producentem własnych filmów, a staje się jednym z wielu reżyserów wytwórni Paramount i podlega tym samym co inni ograniczeniom, nadzorowi i kontroli — pisze Jerzy Toeplitz. — Załamanie się Griffitha spowodowane było przede wszystkim odejściem twórcy od imponderabilii, którym był wierny od początków swej kariery. Film przestał być dla niego ambitnym dziełem sztuki, a względy…

Balansując nieustannie na pograniczu komedii i tragedii, Griffith rozgrywa też swój „cud w Berlinie”: oto jacyś dwaj rozbawieni Amerykanie w nocnym lokalu każą sobie podać do stołu za bilion marek cały zapas kiszki pasztetowej i dają ją w prezencie kelnerowi, bratu Paula. Ten dar doprowadza bohaterów do istnych spazmów radosnego szaleństwa, którym reżyser delektuje się filmowo na równi ze swymi głodnymi bohaterami. Niczym w Dachu De Siki, Paul kleci z desek domek, a największym skarbem obojga…

Oskarżenie wojny, którym Griffith otwiera swó] cjra-mat („gdy jedni walczą i umierają – inni posyłają ludzi na śmierć i bogacą się”), przywodzi na myśl kadry Końca Sankt-Petersburga Pudowkina. Z frontu wraca syn profesora, Paul, zapadający na zdrowiu wskutek ataku gazowego, w którym brał udział. Gra go bardzo prosto, naturalnie, bez żadnej emfazy — Neil Hamilton. Paula pielęgnuje sierota, Inga, imająca się przygodnych zajęć i wystająca całymi dniami w kolejkach, byle tylko pomóc w utrzymaniu rodziny,…