Author: Wojciech Kaszubski

Ponieważ Meyerhold po zakończeniu zdjęć musiał wyjechać do Piotrogrodu, montażem filmu zajął się Lewicki: „Wkrótce Wsiewołod Emiljewicz powrócił i obejrzał zmontowany już w całości film. Wiele napisów nie spodobało mu się. Po poprawkach wykonaliśmy nową kopię, którą obejrzał także cenzor. Film nie wzbudził sprzeciwów z wyjątkiem napisu w prologu, gdy lord Henryk mówi do Doriana: Tak lekko, swobodnie, jak ptak, może szybować w przestrzeni tylko człowiek, który wyzwolił się z pęt moralnych przesądów«. Nie pamiętam…

Dorian spojrzał na portret – wyjaśniał Meyerhold ucharakteryzowanej na wytwornego młodzieńca Janowej – i nagle wezbrała w nim nienawiść do Bazylego Hallwarda, jak gdyby zmuszał go do tego ów straszny Dorian z portretu, szepcząc doń swymi uśmiechniętymi ustami. Owładnęła nim wściekłość osaczonego zwierzęcia. W tym momencie nienawidził człowieka, który siedział za stołem, jak nikogo dotąd w życiu. Pani ręka instynktownie namacała leżący na kominku sztylet, znów spojrzenie na portret i teraz powoli podchodzi pani do…

Meyerhold pod żadnym pozorem nie chciał zgodzić się na to, by ze scenariusza wybierać do sfilmowania sceny w zależności od postawionych już dekoracji. „Kręciliśmy więc każdy epizod w kolejności wynikającej z rozwoju akcji — wspomina Lewicki — i raz po raz trzeba było rozbierać te same dekoracje, by w kilka dni później montować je na nowo. Wydłużał się wskutek tego niepomiernie okres zdjęciowy”. Ale Meyerhold nie zwracał na to najmniejszej uwagi, kładąc główny nacisk na grę…

Ponieważ najbardziej niepokojący był jednak brak odtwórcy roli Doriana Graya — Thiemannowa zaproponowała śmiałe rozwiązanie problemu. Przypomniała sobie, źe przed kilkunastu laty wyświetlano krótki francuski filmik Pojedynek Hamleta, w którym rolę duńskiego księcia grała Sarah Bernhardt. Czy pięknego jak Apollo i niezmiennie młodego bohatera Wilde’a nie mogłaby zagrać kobieta, jedna ze znanych aktorek? Może na przykład urodziwa Warwara Janowa? Występowała już w poprzednich filmach produkcji Thiemanna i Reinhar- dta: Jak piękne, jak świeże były róże…,…

Nie mogło pewnego dnia zabraknąć filmu. Niedawny „wróg kinematografu” musiał przeżyć – jak tylu innych koryfeuszy tradycyjnych Muz – swą intymną przygodę z filmem. Zresztą namawiali go do niej w czasie ostatniego pobytu w Paryżu Gabriele D’Annunzio i Guillaume Apollinaire, już wtedy zagorzali entuzjaści kina. Meyerhold zastanawiał się początkowo, czy sfilmować „Człowieka śmiechu” Wiktora Hugo czy „Giocondę” D’Annunzia, jak mu sugerował producent; wreszcie przyszedł do Thiemanna z projektem, który go zafascynował najbardziej i który wydał mu…

Lewicki początkowo pracował w moskiewskiej filii Braci Pathe, a potem u Thiemanna, który – choć Niemiec z pochodzenia — cieszył się w rosyjskim świecie filmowym szczególną estymą. Produkował potokowo adaptacje arcydzieł klasyki literackiej, wchodzące w skład tzw. Rosyjskiej Złotej Serii, i wsławił się tym, że wygrał istny maraton filmowy ze swym największym konkurentem, Chanżonkowem. Obaj bowiem wpadli na pomysł, by sfilmować supergigant Wojna i pokój, i obaj niemal równocześnie zaczęli zdjęcia. Thiemann wyprzedził jednak Chanżonkowa o…

„Czy kinematograf może być samodzielną sztuką? – pyta buńczucznie 22-letni Majakowski i odpowiada: — Oczywiście, nie. Tylko artysta przetwarza realne życie w obrazy artystyczne, a kino może jedynie spełniać rolę lepszego lub gorszego powielacza jego obrazów (…) Kinematograf sztuka to zjawiska różnych kategorii (…) Sztuka tworzy obrazy, natomiast kinematograf, tak jak maszyna drukarska książkę, mnoży je i rozrzuca po najdalszych zakątkach całego świata”. Młody poeta-nowator nie przeczuwa nawet, że niedługo będzie jednym z pierwszych twórców filmów „autorskich”,…

Warto też przypomnieć, że już twórca Nietolerancji miewał kłopoty z seksem na ekranie. Gdy nowojorscy dystrybutorzy obejrzeli Nietolerancję, orzekli, że w filmie jest wszystkiego w bród, prócz należytej dawki seksu. Griffith, który był przy tym obecny, nie namyślał się długo zatelegrafował swoim współpracownikom w Hollywood: „SFILMUJCIE NATYCHMIAST UCZTĘ BALTAZARA!” Zaznaczył też, że epizod ten bez nagich kobiet obejść się nie może. „Zebrałem więc gromadkę ludzi – wspomina znany nam już asystent Griffitha, Joseph Henabery – i podstawową…